หนังสือเล่มนี้มุ่งเสนอว่าการปกครองส่วนท้องถิ่นที่ประชาชนได้ดูแลบ้านเมืองมากขึ้น จะเป็นรากฐานใหม่สำหรับการพัฒนาประชาธิปไตยในประเทศไทย โดยประชาธิปไตยไทยนั้น ควรแยกเป็นสองระดับ คือ ประชาธิปไตยระดับชาติกับประชาธิปไตยระดับท้องถิ่น โดยประชาธิปไตยระดับชาตินั้นควรให้ประชาชนใช้อำนาจทางอ้อมผ่านผู้แทนต่อไป แต่ประชาธิปไตยระดับท้องถิ่นนั้น ควรปรับปรุงให้ประชาชนเข้ามามีบทบาทในการดูแลบริหารบ้านเมืองด้วยตนเองให้มากขึ้น
บทที่ 1 เกริ่นนำ
บทที่ 2 นัยของการปรับปรุงการปกครองส่วนท้องถิ่น
บทที่ 3 วิวัฒนาการของระบอบประชาธิปไตย
บทที่ 4 ท้องถิ่นที่ประชาชนปกครองตนเอง
บทที่ 5 ท้องถิ่นที่เป็นพหุนิยม-ท้องถิ่นที่เป็นภาคสังคม
บทที่ 6 ท้องถิ่นที่ "เล็ก" และมี "ความพอเพียง"
บทที่ 7 สรุป
บทที่ 8 บทต่อท้าย
หนังสือเล่มนี้ เขียนอย่างเข้าใจง่าย มีทั้งทฤษฏีและข้อเสนอแนะในการปฏิบัติควรที่คนไทยจะอ่านกันอย่างกว้างขวาง อ่านหลายๆเที่ยว มีการจัดประชุมว่าด้วยเรื่องนี้ทั้งประชุมย่อยและประชุมใหญ่ ขับเคลื่อนให้การปกครองท้องถิ่นเป็นรากฐานของประชาธิปไตยอย่างแท้จริง
-- นายแพทย์ประเวศ วะสี --
ราษฎรอาวุโส
วิชาประชาธิปไตยในระดับท้องถิ่น และวิชาการปกครองท้องถิ่นศึกษานั้น หากดำเนินรอยตามที่อาจารย์เอนก เหล่าธรรมทัศน์ได้ปูแนวทางไว้ จะกลายเป็นวิชาที่มีองค์ความรู้เป็นสากล และมีความเป็นนานาชาติเป็นอย่างยิ่ง อันจะส่งผลให้ภาพลักษณ์ที่มีมาแต่เดิมคือ เป็นวิชาการขั้นสอง หรือเป็นวิชาการบ้านนอกปลายแถว หรือเป็นวิชาการที่ไม่มีความทันสมัย... เปลี่ยนแปลงไปได้อย่างสิ้นเชิง
-- นครินทร์ เมฆไตรรัตน์ --
คณบดีคณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์